اقتصادیمنطقه آزاد اروند
منطقه آزاد اروند آیا اروند، موتور محرکه آینده ایران خواهد شد؟
با گذشت دهه‌ها از پایان جنگ، نگاه به آبادان و خرمشهر باید از قاب «قربانیان جنگ» فراتر رفته و به چشم‌انداز «نمادهای توسعه» دوخته شود. این دو شهر، نه تنها حافظه تاریخی مقاومت، که کلید آینده توسعه متوازن و قدرتمند ایران هستند؛ فرصتی استراتژیک که در سایه غبار فراموشی و تمرکزگرایی، معطل یک اراده ملی باقی مانده است.
آبادان خبر _ هفته دفاع مقدس، همواره یادآور حماسه‌ای است که کرانه‌های اروند را به نماد ابدی پایداری ایران تبدیل کرد. اما امروز، با گذشت دهه‌ها، آیا نگاه ما به آبادان و خرمشهر همچنان در قاب «بازسازی» ویرانی‌های جنگ محبوس مانده است؟ بسیاری از تحلیل‌ها، این دو شهر را قربانیانی می‌بینند که نیاز به ترمیم دارند. اما این تنها نیمی از داستان است. نیمه دیگر، داستان فرصت‌های استراتژیکی است که در پس غبار فراموشی پنهان مانده‌اند. آبادان و خرمشهر پیش از جنگ، با بزرگترین پالایشگاه جهان و پررونق‌ترین بندر کشور، نبض تپنده اقتصاد ایران بودند. امروز، بازگشت به آن جایگاه نه یک رؤیا، که یک ضرورت ملی برای تحقق توسعه آبادان و خرمشهر و کل ایران است.
۱. اروند؛ قلب تپنده کریدورهای جهانی
در دنیای امروز، قدرت کشورها بیش از هرچیز با جایگاهشان در شبکه‌های تجارت و ترانزیت جهانی سنجیده می‌شود. آبادان و خرمشهر در قلب یکی از استراتژیک‌ترین نقاط جهان قرار دارند.
-
دروازه جنوبی کریدور شمال-جنوب: منطقه آزاد اروند می‌تواند به هاب اصلی ترانزیت کالا از اقیانوس هند به سمت روسیه و اروپا تبدیل شود. توسعه بندر خرمشهر به عنوان یک بندر هوشمند، نه تنها درآمدزایی عظیمی به همراه دارد، بلکه به ایران قدرت چانه‌زنی بی‌بدیلی در معادلات منطقه‌ای می‌بخشد.
-
پل ارتباطی با بازار بزرگ عراق: با توجه به نیاز عراق به بازسازی، این دو شهر می‌توانند به قطب اصلی صادرات کالاهای ایرانی و خدمات فنی-مهندسی به این کشور همسایه تبدیل شوند و نقش کلیدی در ثبات و توسعه منطقه ایفا کنند.
۲. تنوع‌بخشی به اقتصاد؛ فراتر از نفت
برای توسعه آبادان و خرمشهر، باید از اقتصاد تک‌محصولی فاصله گرفت.
-
اقتصاد آبی و گردشگری: سواحل اروند و خلیج فارس، ظرفیتی بکر برای گردشگری دریایی، هتل‌های ساحلی و مراکز تفریحی مدرن دارند.
-
کشاورزی دانش‌بنیان: نخلستان‌های این منطقه می‌توانند با ایجاد صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مدرن، خرما و محصولات جانبی آن را با ارزش افزوده بالا به بازارهای جهانی عرضه کنند.
-
گردشگری دفاع مقدس: این ظرفیت منحصربه‌فرد باید از حالت بازدید صرف خارج شده و با ایجاد موزه‌های مدرن و فضاهای فرهنگی، به یک صنعت گردشگری پایدار و درآمدزا تبدیل شود.
۳. گره کور توسعه: از حکمرانی محلی تا عدالت فضایی
چرا با وجود این همه پتانسیل، توسعه آبادان و خرمشهر آن‌طور که باید محقق نشده است؟ پاسخ در دو گره کور ساختاری نهفته است:
-
ضعف در حکمرانی محلی: تصمیم‌گیری‌های کلان همچنان در پایتخت و بدون در نظر گرفتن نیازهای بومی انجام می‌شود. راه‌حل، تفویض اختیار واقعی به مدیران محلی و تأسیس شوراهای توسعه قدرتمند با حضور نخبگان بومی و بخش خصوصی است.
-
الگوی توسعه مرکزگرا: نظام برنامه‌ریزی ایران، دهه‌هاست که منابع، سرمایه‌ها و نخبگان را به سمت مرکز “جذب” کرده و مناطق مرزی را در “پیرامونی” نگه داشته است. برای شکستن این الگو، باید سیاست‌های “تبعیض مثبت” در سطح ملی اعمال شود؛ از تخصیص بودجه‌های ویژه تا ایجاد یک سازمان توسعه منطقه‌ای با اختیارات فرابخشی.
